ਆਯੁਰਵੇਦ ਵਿੱਚ ਵਰਤ ਦਾ ਬਹੁਤ ਮਹੱਤਵ ਹੈ। ਅੱਜ, ਅਸੀਂ ਵਰਤ ਅਤੇ ਸਾਡੇ ਜੀਵਨ ਵਿੱਚ ਇਸਦੇ ਮਹੱਤਵ ਬਾਰੇ ਚਰਚਾ ਕਰਾਂਗੇ।
ਦੋਸਤੋ, ਅਸੀਂ ਹਰ ਰੋਜ਼ ਉਨ੍ਹਾਂ ਮਰੀਜ਼ਾਂ ਨੂੰ ਮਿਲਦੇ ਹਾਂ ਜੋ ਪਾਚਨ ਸੰਬੰਧੀ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਅਤੇ ਭਾਰ ਸੰਬੰਧੀ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਦੀ ਸ਼ਿਕਾਇਤ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਮੈਂ ਤੁਹਾਨੂੰ ਇੱਥੇ ਦੱਸਣਾ ਚਾਹੁੰਦਾ ਹਾਂ ਕਿ ਪੇਟ ਨਾਲ ਜੁੜੀਆਂ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਨੂੰ ਠੀਕ ਕਰਨ ਨਾਲ ਅਸੀਂ ਸਿਹਤ ਦੀਆਂ ਕਈ ਗੰਭੀਰ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਤੋਂ ਬਚ ਸਕਦੇ ਹਾਂ।
ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ ਵਿੱਚ, ਵਰਤ ਨੂੰ ‘ਉਪਵਾਸ’ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਦੋ ਸ਼ਬਦਾਂ ‘ਉਪ’ ਅਤੇ ‘ਵਾਸਾ’ ਤੋਂ ਬਣਿਆ ਹੈ। ਉਪ ਦਾ ਅਰਥ ਹੈ “ਨੇੜੇ” ਅਤੇ ‘ਵਾਸ’ ਦਾ ਅਰਥ ਹੈ “ਰਹਿਣਾ”। ਇਸ ਲਈ ਵਰਤ ਰੱਖਣ ਦਾ ਮਤਲਬ ਹੈ “ਬੈਠਣਾ ਜਾਂ (ਪ੍ਰਭੂ) ਦੇ ਨੇੜੇ ਰਹਿਣਾ” ਪ੍ਰਭੂ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਦਿਲ ਅਤੇ ਦਿਮਾਗ ਦੇ ਨੇੜੇ ਰੱਖਣਾ।
ਆਯੁਰਵੇਦ ਵਿੱਚ ਵਰਤ ਰੱਖਣਾ ਬਹੁਤ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ। ਇਹ ਆਕਾਸ਼ ਤੱਤ ਨੂੰ ਸਰਗਰਮ ਕਰਦਾ ਹੈ ਜਿਸਦਾ ਅਰਥ ਹੈ ‘ਸਪੇਸ’। ਵਰਤ ਰੱਖਣ ਨਾਲ ਸਰੀਰ ਦੀ ਮੁਰੰਮਤ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।
ਆਯੁਰਵੇਦ ਵਿੱਚ ਵਰਤ ਰੱਖਣ ਦਾ ਸਿਧਾਂਤ ਇਸ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ‘ਤੇ ਅਧਾਰਤ ਹੈ ਕਿ ਸਰੀਰ ਨੂੰ ਵਧੀਆ ਢੰਗ ਨਾਲ ਕੰਮ ਕਰਨ ਲਈ ਆਰਾਮ ਅਤੇ ਪੁਨਰਜਨਮ ਦੀ ਲੋੜ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਸਰੀਰ ਭੋਜਨ ਦੀ ਪਾਚਨ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਲਈ ਲਗਾਤਾਰ ਕੰਮ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਸਰੀਰ ਲਈ ਜ਼ਹਿਰੀਲੇ ਪਦਾਰਥਾਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਸ਼ਾਲੀ ਢੰਗ ਨਾਲ ਬਾਹਰ ਕੱਡਣਾ ਥੋੜ੍ਹਾ ਮੁਸ਼ਕਲ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਆਯੁਰਵੇਦ ਵਿੱਚ ਵਰਤ ਦੀਆਂ ਕਈ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਕਿਸਮਾਂ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਪਾਣੀ ਦਾ ਵਰਤ, ਜੂਸ ਵਰਤ, ਅਤੇ ਸੁੱਕਾ ਵਰਤ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ। ਪਾਣੀ ਦੇ ਵਰਤ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਨਿਸ਼ਚਿਤ ਸਮੇਂ ਲਈ ਸਿਰਫ ਪਾਣੀ ਦਾ ਸੇਵਨ ਕਰਨਾ ਸ਼ਾਮਲ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਜੂਸ ਵਰਤ ਵਿੱਚ ਸਿਰਫ ਤਾਜ਼ੇ ਫਲ ਅਤੇ ਸਬਜ਼ੀਆਂ ਦੇ ਜੂਸ ਦਾ ਸੇਵਨ ਸ਼ਾਮਲ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਸੁੱਕੇ ਵਰਤ ਵਿੱਚ ਕੁਝ ਸਮੇਂ ਲਈ ਭੋਜਨ ਅਤੇ ਪਾਣੀ ਦੋਵਾਂ ਤੋਂ ਪਰਹੇਜ਼ ਕਰਨਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।
ਕਿਸੇ ਵੀ ਕਿਸਮ ਦਾ ਵਰਤ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰਨ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਕਿਸੇ ਆਯੁਰਵੈਦਿਕ ਪ੍ਰੈਕਟੀਸ਼ਨਰ ਨਾਲ ਸਲਾਹ-ਮਸ਼ਵਰਾ ਕਰਨਾ ਜਰੂਰੀ ਹੈ, ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ ਸਰੀਰ ‘ਤੇ ਮਹੱਤਵਪੂਰਣ ਪ੍ਰਭਾਵ ਪਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।
ਵਰਤ ਰੱਖਣ ਦੇ ਫਾਇਦੇ
- ਪਾਚਨ ਕਿਰਿਆ ਵਿੱਚ ਸੁਧਾਰ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।
- ਡੀਟੌਕਸੀਫਿਕੇਸ਼ਨ: ਵਰਤ ਸਰੀਰ ਵਿੱਚੋਂ ਜ਼ਹਿਰੀਲੇ ਤੱਤਾਂ ਨੂੰ ਖਤਮ ਕਰਦਾ ਹੈ।
- ਭਾਰ ਘਟਾਉਣਾ: ਵਰਤ ਰੱਖਣਾ ਭਾਰ ਘਟਾਉਣ ਅਤੇ ਸਰੀਰ ਦੀ ਬਣਤਰ ਵਿੱਚ ਸੁਧਾਰ ਕਰਨ ਦਾ ਇੱਕ ਪ੍ਰਭਾਵਸ਼ਾਲੀ ਤਰੀਕਾ ਹੈ।
- ਮਾਨਸਿਕ ਸਪਸ਼ਟਤਾ ਵਿੱਚ ਸੁਧਾਰ: ਵਰਤ ਮਾਨਸਿਕ ਸਪਸ਼ਟਤਾ ਵਿੱਚ ਸੁਧਾਰ ਕਰਨ ਅਤੇ ਸ਼ਾਂਤ ਅਤੇ ਸ਼ਾਂਤੀ ਦੀ ਭਾਵਨਾ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕਰਨ ਲਈ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
